Το άγχος μία φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση μπροστά σε μια απειλή ή στην αναγκαιότητα αντιμετώπισης απαιτητικών καταστάσεων, οι οποίες ενεργοποιούν τη λεγόμενη αντίδραση πάλης ή φυγής (flight or fight response).
Παθολογικό χαρακτηρίζεται το άγχος όταν είναι δυσανάλογο σε σχέση με το αγχογόνο ερέθισμα, όταν εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα ή διάρκεια και όταν προκαλεί δυσλειτουργία του ατόμου σε διάφορους τομείς της καθημερινότητάς του.
Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει συχνά σωματικά συμπτώματα- ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, όπως εφίδρωση, ταχυκαρδία, τρόμο των άκρων, ταχύπνοια και συμπτώματα από το γαστρεντερικό σωλήνα.
Σήμερα, οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν τις πιο συχνές ψυχιατρικές διαταραχές στο γενικό πληθυσμό.
Στην ομάδα αυτή ανήκουν:
- Η διαταραχή πανικού (με ή χωρίς αγοραφοβία). Πρόκειται για μια διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες και απροσδόκητες κρίσεις έντονου άγχους- συντριπτικού φόβου, χωρίς προφανή λόγο.
- Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από μία γενικευμένη, επίμονη και ακαθόριστη ανησυχία, η οποία καλύπτει όλες σχεδόν τις δραστηριότητές του ατόμου.
- Οι ειδικές φοβίες, οι οποίες αφορούν σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, π.χ. κλειστοφοβία.
- Η κοινωνική φοβία, η οποία εμφανίζεται σε κοινωνικές καταστάσεις κατά τις οποίες το άτομο είναι πιθανό να εκτεθεί σε έλεγχο ή παρατήρηση από άλλους.
- Η μετατραυματική διαταραχή stress (PTSD), μετά από ένα ακραίο συμβάν, απειλητικό για τη ζωή του ατόμου.
- Η διαταραχή προσαρμογής, η οποία προκαλείται στα πλαίσια μίας ψυχοπιεστικής συνθήκης.
Λόγω της συνύπαρξης σωματικών συμπτωμάτων είναι απαραίτητη η ολοκλήρωση μίας οργανικής διερεύνησης.
Ορισμένες ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, όπως π.χ. το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν παράλληλα, με νεότερες θεραπευτικές μεθόδους, όπως τα ψυχοβιοτικά σκευάσματα. Οι αγχώδεις διαταραχές μπορούν να αντιμετωπιστούν τόσο φαρμακευτικά όσο και ψυχοθεραπευτικά, μέσω ψυχοεκπαίδευσης, τεχνικών χαλάρωσης, διερεύνησης των δυσλειτουργικών μοτίβων σκέψης αλλά και εκμάθησης τεχνικών αντιμετώπισης του άγχους.