Στην ομάδα των ψυχωτικών διαταραχών συμπεριλαμβάνονται παθήσεις, στα πλαίσια των οποίων το άτομο χάνει την επαφή του με την πραγματικότητα και παρουσιάζει κάποια δυσλειτουργία της σκέψης ή/ και των αντιληπτικών του βιωμάτων.
Οι βασικότερες ψυχωτικές διαταραχές είναι:
- Η σχιζοφρένεια:
Η νόσος εμφανίζεται στο 1% του πληθυσμού και πρωτοεμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία, 18- 30 ετών, ενώ υπάρχει κληρονομική επιβάρυνση.
Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει διαταραχές της αντίληψης (ακουστικές ψευδαισθήσεις κυρίως), διαταραχές της ροής και του περιεχομένου της σκέψης (παραληρητικές ιδέες δίωξης- συσχέτισης- επίδρασης, χάλαση ειρμού, σχοινιοτενής σκέψη) καθώς και διαταραχές του συναισθήματος (επιπεδωμένο, απρόσφορο συναίσθημα, αναίτιοι γέλωτες). Ο ασθενής παρουσιάζει έλλειψη εναισθησίας, γεγονός το οποίο δυσχεραίνει την προσέγγιση.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι φαρμακευτική. Καίριο ρόλο παίζει η ψυχοεκπαίδευση του ασθενούς, με στόχο την εναισθησία και κατά αυτόν τον τρόπο τη συμμόρφωση στη θεραπεία.
- Η σχιζοσυναισθηματική ψύχωση.
Πρόκειται για μία διαταραχή με συμπτώματα αφενός μεν από το φάσμα της σχιζοφρένειας και αφετέρου από το φάσμα μείζονος διαταραχής της διάθεσης (καταθλιπτικού ή/και μανιακού επεισοδίου) κατά την πορεία της νόσου.
- Η παραληρητική διαταραχή.
Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη τουλάχιστον μίας παραληρητικής ιδέας (δίωξης, συσχέτισης, μεγαλείου, ζηλοτυπική κ.α.), για τουλάχιστον ένα μήνα.
- Το οξύ ψυχωτικό επεισόδιο.
Η βραχεία ψυχωτική διαταραχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός τουλάχιστον από τα ακόλουθα συμπτώματα: α) παραληρητικές ιδέες, β) ψευδαισθήσεις, γ) αποδιοργανωμένος λόγος- αποδιοργανωμένη συμπεριφορά. Τα συμπτώματα διαρκούν μέχρι ένα μήνα και εν συνεχεία υποχωρούν. Η έναρξη της διαταραχής συνδέεται τις περισσότερες φορές με κάποια ψυχοπιεστική κατάσταση. Παρόμοια εικόνα και εξέλιξη έχουν και τα επαγόμενα από ουσίες επεισόδια.